Quy trình thủ tục đưa đi cai nghiện bắt buộc

Cai nghiện ma túy hiện nay chưa có một phác đồ điều trị thực sự chuẩn. Phương pháp chủ yếu vẫn là cách ly môi trường và điều trị phục hồi chức năng. Nhà nước khuyến khích cai nghiện tự nguyện, các biện pháp cai hiệu quả… Biện pháp đưa đi chữa bệnh bắt buộc( cai nghiện) cũng là phương pháp cách ly, kết hợp điều trị phục hồi chức năng, lao động hướng nghiệp…

Căn cứ pháp lý:

– Luật Xử lý vi phạm hành chính

– Nghị định số 221/2013/NĐ-CP ngày 30/12/2013 quy định chế độ áp dụng biện pháp xử lý vi phạm hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc (Nghị định số 221)

– Pháp lệnh số 09/2014/UBTVQH13 ngày 20/01/2014 quy định trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án nhân dân.

Các văn bản trên, đã quy định rõ trách nhiệm, vai trò cụ thể của từng cơ quan. Trong đó, Phòng Lao động, Thương binh và Xã hội là cơ quan lập hồ sơ đề nghị đưa người nghiện vào cơ sở cai nghiện; Tòa án là cơ quan ra quyết định đưa đối tượng cai nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc và Viện kiểm sát là cơ quan kiểm sát tuân theo pháp luật trong việc lập hồ sơ cũng như việc ra quyết định của Tòa án.

Đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là một trong những biện pháp xử lý hành chính được quy định tại Điều 95, và đối tượng bị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc được quy định tại Điều 96 Luật xử lý vi phạm hành chính.

Đối tượng áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc như sau:

1. Người nghiện ma túy từ đủ 18 tuổi trở lên, có nơi cư trú ổn định, trong thời hạn 02 năm kể từ ngày chấp hành xong quyết định áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn do nghiện ma túy hoặc trong thời hạn 01 năm kể từ ngày hết thời hiệu thi hành quyết định áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn do nghiện ma túy mà vẫn còn nghiện.

2. Người nghiện ma túy từ đủ 18 tuổi trở lên, có nơi cư trú ổn định, bị chấm dứt thi hành quyết định giáo dục tại xã, phường, thị trấn do nghiện ma túy.

3. Người nghiện ma túy từ đủ 18 tuổi trở lên, không có nơi cư trú ổn định.”

– Thời hiệu áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là 03 tháng kể từ ngày cá nhân thực hiện hành vi sử dụng ma túy trái phép lần cuối bị phát hiện và lập biên bản bởi công an xã, phường, thị trấn.

Tuy nhiên, để có căn cứ đưa một người vào cơ sở cai nghiện bắt buộc thì cần phải xác định người đó có nghiện ma túy hay không.

Theo quy định tại Điều 3 của Thông tư số 17/2015/TTLT-BYT-BLĐTBXH-BCA ngày 09/7/2015, thì thẩm quyền xác định tình trạng nghiện ma túy là bác sĩ hoặc y sĩ, có chứng chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh theo quy định của Luật khám bệnh, chữa bệnh, có chứng chỉ hoặc chứng nhận tập huấn về chẩn đoán và điều trị cắt cơn nghiện ma túy… đang làm việc tại các cơ sở y tế quân y, y tế quân dân y; các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh của ngành Công an, …

Căn cứ vào quy định này thì trước khi đề nghị đưa người vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, có thể cơ quan lập hồ sơ đề nghị không tiến hành trưng cầu cơ quan có thẩm quyền xác định tình trạng nghiện của người bị đề nghị, mà khi phát hiện họ có sử dụng ma túy thì chỉ tiến hành lập biên bản vi phạm hành chính về hành vi sử dụng trái phép chất ma túy để làm căn cứ đề nghị đưa họ vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Tuy nhiên, nếu trường hợp hồ sơ đề nghị đưa người vào cơ sở cai nghiện bắt buộc chỉ có biên bản vi phạm hành chính về hành vi sử dụng trái phép chất ma túy của người đó, mà không có phiếu trả lời kết quả xét nghiệm dương tính với chất ma túy của người có thẩm quyền trong hồ sơ, do không tiến hành trưng cầu cơ quan y tế có thẩm quyền xác định tình trạng nghiện ma túy của họ là không phù hợp với quy định tại khoản 3 Điều 9 của Nghị định số 136/2016/NĐ-CP.

Mặc khác, trong thực tế áp dụng, nếu hồ sơ đề nghị đưa người vào cơ sở cai nghiện bắt buộc không có phiếu trả lời kết quả xét nghiệm dương tính với chất ma túy của cơ quan y tế tại thời điểm lập hồ sơ, mà chỉ có biên bản vi phạm hành chính về hành vi sử dụng trái phép chất ma túy, thì khi Tòa án nhân dân xem xét quyết định đưa người bị đề nghị vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, mà người đó khiếu nại cho rằng họ không sử dụng ma túy, không bị nghiện, và biên bản vi phạm hành chính là do các cơ quan chức năng lập không khách quan. Lúc này, cơ quan đề nghị sẽ không có căn cứ nào khác chứng minh người đó bị nghiện, dẫn đến không thể áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh đối với họ.

Từ những thực tế nêu trên nhận thấy, để đảm bảo hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc được chặt chẽ và thống nhất, đúng luật. Khi lập hồ sơ phải có phiếu trả lời kết quả dương tính với chất ma túy của người có thẩm quyền trong cơ quan y tế.