Quyền trực tiếp nuôi con khi ly hôn
Ly hôn là phương án lựa chọn cuối cùng khi những mâu thuẫn giữa vợ chồng trở nên trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, mục đích hôn nhân không đạt được. Khi ly hôn, thông thường vợ chồng sẽ phải giải quyết ba mối quan hệ: quan hệ hôn nhân, quyền nuôi con và chia tài sản chung.
Trong mọi trường hợp, cha mẹ đều có nghĩa vụ phải thương yêu con, tôn trọng ý kiến của con; chăm lo việc học tập, giáo dục để con phát triển lành mạnh về thể chất, trí tuệ, đạo đức, trở thành người con hiếu thảo của gia đình, công dân có ích cho xã hội.
- Nguyên tắc
Trường hợp cha, mẹ ly hôn Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định về việc trông nom, nuôi dưỡng, giáo dục con sau ly hôn như sau:
“Điều 81. Việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con sau khi ly hôn
- Sau khi ly hôn, cha mẹ vẫn có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình theo quy định của Luật này, Bộ luật dân sự và các luật khác có liên quan.
- Vợ, chồng thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ, quyền của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con; trường hợp không thỏa thuận được thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con; nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con.
- Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.”
Pháp luật hôn nhân và gia đình khuyến khích việc hai bên thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con nếu không thỏa thuận được Tòa án sẽ quyết định dựa trên các nguyên tắc cơ bản sau:
- Con dưới 36 tháng tuổi: quyền nuôi con được ưu tiên cho người mẹ
- Con trên 7 tuổi: theo nguyện vọng của con
- Con từ 36 tháng tuổi đến dưới 7 tuổi: Tòa án ấn định xét vào điều kiện của mỗi bên.
Các quy định trên không hoàn toàn tuyệt đối, mà khi giải quyết Tòa án còn căn cứ vào các yếu tố khác như:
- Điều kiện về vật chất bao gồm: Ăn, ở, sinh hoạt, điều kiện học tập…các yếu tố đó dựa trên thu nhập, tài sản, chỗ ở của cha mẹ;
- Các yếu tố về tinh thần bao gồm: Thời gian chăm sóc, dạy dỗ, giáo dục con, tình cảm đã dành cho con từ trước đến nay, điều kiện cho con vui chơi giải trí, nhân cách đạo đức, trình độ học vấn … của cha mẹ;
- Quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ không trực tiếp nuôi con
Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con sau ly hôn có các quyền và nghĩa vụ sau:
- Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ tôn trọng quyền của con được sống chung với người trực tiếp nuôi.
- Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con.
- Sau khi ly hôn, người không trực tiếp nuôi con có quyền, nghĩa vụ thăm nom con mà không ai được cản trở.
Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con lạm dụng việc thăm nom để cản trở hoặc gây ảnh hưởng xấu đến việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con thì người trực tiếp nuôi con có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quyền thăm nom con của người đó.
- Thay đổi người trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn
Khi có yêu cầu của cha, mẹ hoặc của người khác (người thân thích; cơ quan quản lý nhà nước về gia đình, về trẻ em; hội liên hiệp phụ nữ), Tòa án có thể quyết định thay đổi người trực tiếp nuôi con.
Việc thay đổi người trực tiếp nuôi con dựa trên các yếu tố sau:
- Cha, mẹ có thỏa thuận về việc thay đổi người trực tiếp nuôi con phù hợp với lợi ích của con;
- Người trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con.
Việc thay đổi người trực tiếp nuôi con phải xem xét nguyện vọng của con từ đủ 07 tuổi trở lên.
Trong trường hợp xét thấy cả cha và mẹ đều không đủ điều kiện trực tiếp nuôi con thì Tòa án quyết định giao con cho người giám hộ theo quy định của Bộ luật dân sự.
- Căn cứ pháp lý: Bộ luật Dân sự năm 2015, Luật Hôn nhân gia đình năm 2014, Nghị định số 126/2014/NĐ-CP ngày 31 tháng 12 năm 2014 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hôn nhân và gia đình.
